مجموعه کاربرگ و آزمون فصل دهم علوم پنجم دبستان

مجموعه کاربرگ و آزمون فصل دهم علوم پنجم دبستان

نکات درس ۱۰: خاک با ارزش

سنگها در اثر آب و هوا و عوامل مختلف، به قطعات بسیار کوچک تبدیل میشوند بدن جانوران و گیاهان پس از مردن و پوسیدن با این قطعات ریز مخلوط می.شوند این مخلوط خاک نام دارد بطور کلی، خاک حاصل عمل هوازدگی (خردشدن فیزیکی و شیمیایی سنگها) میباشد به جز گیاهان تک سلولی ساکن آب و گلسنگها موجوداتی که از زندگی قارچ و جلبک با هم بوجود میآیند بقیه ی گیاهان به خاک نیاز دارند. از این روخاک را پلی بین دنیای زنده و غیرزنده می دانند.

عوامل فیزیکی مؤثر در خرد شدن سنگ ها

1. یخ بستن آب در شکاف سنگ ها (مهمترین عامل) :

با یخ بستن آب حجم آن بیشتر شده و سبب افزایش عرض و عمق شکاف : و در نهایت جداشدن دو قسمت سنگ می شود.

2. انبساط و انقباض ناشی از گرما و سرما

این امر عامل اصلی خرد شدن سنگها در بیابان ها است. زیرا اختلاف دمای شب و روز در بیابانها بسیار زیاد است به همین دلیل افزایش و کاهش حجم سنگ بیشتر از سایر نقاط است در نتیجه سنگ خرد می شود.

3. نفوذ ریشه ی گیاهان در سنگها

4. فعالیت جانوران حفار مانند موش صحرایی مورچه موریانه و ...

5. کم شدن فشار روی سنگها در اثر خردشدن و فرسایش سنگ های رویی

عوامل شیمیایی مؤثر در خردشدن سنگ ها

1. آب :

آب زمانی که موادی را در خود حل میکند میتواند با کمک این مواد محلول سبب بروز تغییرات شیمیایی در سنگها شود برای مثال زمانی که آب به داخل زمین نفوذ میکند با حل کردن دی اکسید کربن در خود، خاصیت اسیدی پیدا کند. این آب اسیدی میتواند سنگهای آهکی را در خود حل کند غار علی صدر این گونه به وجود آمده است. تنفس جانوران خاک زی و ریشه ی گیاهان نیز در این نوع واکنش مؤثر است.

2. ترکیب شدن با اکسیژن:

این نوع واکنش بیشتر در مورد سنگها و کانیهای آهن دار کاربرد دارد.

3. حل شدن کانی ها در آب:

مانند تشکیل خاک رس در اثر واکنش برخی از کانی های آذرین با آب